هوش احساسی وتاثیر آن درمحیط کار
مقدمه
هوش احساسی یا هیجانی مجموعه توانایی‌هایی است که به ما کمک می‌کنند هیجانات را در خود و دیگران، تشخیص داده و تنظیم کنیم.
هوش هیجانی به انسان برای برقراری یک رابطه قوی، موفقیت در تحصیل و کار و رسیدن به اهداف زندگی کمک می‌کند. احساسات و عواطف، نقش مهمی در کیفیت زندگی شخصی ایفا می‌کنند. این که بدانیم چطور احساساتمان را کنترل کنیم و یا به درستی آنها را ابراز کنیم، مخصوصا در مواقعی که تحت فشار هستیم، اهمیت زیادی دارد.
هوش هیجانی، به ما کمک می‌کند تا در مقابل پیچیدگی‌های زندگی در قرن بیست و یک، تصمیمات بهتری بگیریم. در واقع به فرد در مدیریت رفتار و روابط کمک می‌کند. پژوهشگران روش‌هایی برای افزایش و اندازه گیری هوش هیجانی ارائه داده‌اند که در این مقاله با هم مرور خواهیم کرد..
هوش هیجانی یا احساسی
هوش هیجانی، مجموعه گسترده‌ای از مهارت‌های اجتماعی و خصوصیات فردی و بین فردی را در بر می‌گیرد؛ که شامل توانایی شناخت و مدیریت احساسات خود، تشخیص و درک هیجان‌های دیگران، مدیریت ارتباط با دیگران، خود انگیزشی، خوش بینی در مواجهه با موانع و رسیدن به اهداف می‌شود.
کاربرد هوش هیجانی
افراد دارای هوش هیجانی بالا در زمینه‌های زیر بهتر عمل می‌کنند:
ایجاد انگیزه و پشتکار در فرد در موقعیت‌های دشوار
توانایی کنترل رفتارهای تکانشی
کنترل و تنظیم هیجانات و توانایی به تاخیر انداختن آنها
جلوگیری از غلبۀ استرس بر قدرت تفکر
قدرت همدلی با دیگران
تشخیص، درک و مدیریت احساسات خود
تشخیص، درک و تأثیرگذاری بر احساسات دیگران
مولفه‌های اساسی در هوش هیجانی
هوش هیجانی بالا به افراد کمک می‌کند که سه مولفۀ اساسی در هیجان یعنی شناخت، فیزیولوژی و رفتار را به طور موفقیت آمیزی با یکدیگر تلفیق کنند. در ادامه به بررسی مولفه‌های هوش هیجانی می پردازیم:
1-خودآگاهی در هوش هیجانی
اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی، خودآگاهی و خودشناسی است. این توانایی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند زندگی خود را بهتر هدایت کنند و تصمیم گیری‌های معقول تری داشته باشند. بنابراین در انتخاب رشته تحصیلی، شغل و همسر بهتر عمل می‌کنند؛ چون متناسب با روحیات خود، علایق و خودآگاهی می‌باشد. قدرت تنظیم احساسات که بر خودآگاهی متکی است این قابلیت را به فرد می‌دهد که در موقعیت‌های پر استرس و تحت فشار آرامش خود را حفظ کند و توانایی مقابله با ناکامی‌ها و شکست‌ها را داشته باشد
2-خودتنظیمی
خودتنظیمی به توانایی کنترل و جهت دهی انگیزه‌های لحظه‌ای و رفتار خود در وضعیتی که تحت فشار هستیم گفته می‌شود. در حقیقت مهارتی است که به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را به صورت مناسب و جامعه پسند نشان دهند و کنترل بیشتری بر عصبانیت، ناراحتی و ترس خود داشته باشند.
3-انگیزش
امید به آینده و تلاش برای رسیدن به اهداف از مؤلفه‌های اساسی هوش هیجانی است که نقش زیادی در پیشرفت و شکوفایی فرد در زندگی بازی می‌کند. هوش هیجانی عامل زیر بنایی برای رسیدن به پیشرفت است. افراد با هوش هیجانی بالا از انگیزه و اعتماد به نفس بیشتری برای تمرکز روی اهداف خود برخوردار هستند. پس به فرد کمک می‌کند روی اهداف خود تمرکز کند و بهتر بتواند بر ناکامی‌ها غلبه کند.
4-همدلی از مؤلفه‌های هوش هیجانی
همدلی به توانایی انسان در شناسایی و درک احساسات دیگران گفته می‌شود به طوری که بتوان احساس آنها را هنگام مواجهه با تجربه‌ها و موقعیت‌های مختلف درک کرد. همدلی توانایی است که بر هوش هیجانی متکی است و به نوعی مهارت ارتباط با مردم است. افرادی که از همدلی بیش تری برخوردار هستند به نیازها و خواسته‌های دیگران بیشتر توجه نشان می‌دهند.
5-مهارت اجتماعی و حفظ روابط
مهارت اجتماعی به توانایی برقراری روابط صمیمی با دیگران و استفاده از آن در جهت دستیابی به اهداف گفته می‌شود. هوش هیجانی بالا با محبوبیت و اثربخشی بین فردی همراه است در واقع به برقراری ارتباط موثر با دیگران در موقعیت‌های اجتماعی، رهبری کردن، توانایی مذاکره در اختلاف‌ها و کار گروهی کمک می‌کند. با آگاهی و مدیریت هیجان‌های خود بهتر می‌توانیم با دیگران روابط پایدار داشته باشیم. وقتی بتوانیم احساسات دیگران را درک کنیم حل کشمکش‌ها یا پیشگیری از بروز آنها بسیار ساده‌تر خواهد شد.
6-سلامت جسمی و روانی در هوش هیجانی
توانایی مدیریت استرس ارتباط نزدیکی با هوش هیجانی دارد. آگاهی از احساسات خود و واکنش مناسب نسبت به استرس می‌تواند سلامت جسمی را تضمین کند. همچنین هوش هیجانی بالا با نگرش مثبت و امیدورای نسبت به آینده همراه است و به کاهش اضطراب، جلوگیری از افسردگی و نوسانات خلق کمک می‌کند.
ضرورت آموزش در کودکی
تقویت هوش هیجانی کودکان با الگو قرار دادن مهارت‌های هیجانی پدر و مادر صورت می‌گیرد. تقویت آن در کودکان باعث می‌شود که بهتر بتوانند احساسات خود را مدیریت کنند. در واقع این توانایی به کودک کمک می‌کند در موقعیت‌های تهدید کننده و خطرناک، واکنش مناسب تری داشته باشد، نیازهای دیگران را بهتر درک کند، با دیگران همدلی کند و حس مسئولیت پذیری بالاتری داشته باشد
یادگیری و حافظه نیز تحت تأثیر هیجان‌ها قرار دارد؛ پس هوش هیجانی بالا به کودک کمک می‌کند که به استعدادها و توانایی‌های خود پی ببرد و آنها را شکوفا کند. ابراز مناسب احساسات به کاهش مشکلات رفتاری در کودک منتهی می‌شود در نتیجه کودکان برای رویارویی با نسائل زندکی آماده می‌شوند. این کودکان توانایی بیشتری برای تمرکز بر مشکل و استفاده از مهارت حل مسئله دارند که موجب افزایش توانایی‌های شناختی آنان خواهد شد.
عوامل تاثیرگذار در بهبود هوش هیجانی
فرصت حیاتی برای شکل گیری هوش هیجانی در سال‌های اولیه زندگی است ولی این توانایی به صورتی محدودتر در طول عمر ادامه می‌یابد. در ادامه به بررسی برخی از عوامل تقویت این توانایی می پردازیم:
1-آگاهی از احساسات
وقتی که ما سعی می‌کنیم احساسات و عواطف خود را نادیده بگیریم، در واقع کنترل آنها مشکل‌تر خواهد شد پس بهتر است احساسات خود را بشناسید، محرک‌هایی که احساسات را در شما ایجاد می‌کنند را شناسایی کنید و برای مقابله با آنها راهکارهایی پیدا کنید. هنگامی که احساس منفی به موضوعی دارید آرامش خود را حفظ کنید و به این فکر کنید که چرا این تجربه را دارید.
2-ذهنیت تحلیلی
سعی کنید محیط اطراف خود را تحلیل کنید. به رفتارها، کنش‌ها و حالات چهره دیگران توجه کنید. برای این که درک روشن تری از احساسات دیگران داشته باشید خودتان را به جای آنها بگذارید و ببنید در آن شرایط خاص چه احساسی خواهید داشت؛ تا بتوانید دیدگاه دیگران را بهتر درک کنید.
3-توجه به نیازها
هوش هیجانی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند نیازها و خواسته‌های خود را طبق اولویت بندی و سلسله مراتب اهمیت پیگیری کنند. وقتی نیازهای اولیه و اساسی بر طرف شوند می‌توان به نیازهای رده بالاتر پرداخت. سعی کنید نیازهای اساسی خود در زندگی را شناسایی کنید و بر اساس آن اهداف واقع بینانه و دست یافتی برای خود تعیین کنید.
4-توجه به علایق
آگاهی از علایق به شما در راه رسیدن به خواسته‌ها کمک می‌کند در واقع داشتن علاقه و اشتیاق در فرد می‌تواند الهام بخش تلاش بیشتر برای تحقق اهداف باشد و او را در این مسیر هدایت کند. این اشتیاق می‌تواند تمام حوزه‌های زندگی انسان را در بر بگیرد و به عنوان محرک در زندگی عمل کند.
5-خوش‌بینی
داشتن نگرش مثبت به زندگی به شما کمک می‌کند از فرصت‌هایی که در زندگی دارید برای رسیدن به رشد و شکوفایی خود استفاده کنید. با اتخاذ نگرش مثبت می‌توانید با انگیزه بیشتر در مسیر رسیدن به اهداف قدم بردارید.
6-تطبیق‌پذیری
گاهی در زندگی نیاز داریم که مسیر خود را تغییر دهیم و از نو شروع کنیم. وقتی یک راهکار نتیجه بخش نیست سعی کنید به دنبال بررسی یک استراتژی جدید باشید تا در نهایت بتوانید بهترین عملکرد را داشته باشید. سعی کنید عناصر جدیدی را به تفکر و عملکرد خود اضافه کنید.
7-میل به پیشرفت خود و دیگران
افراد با هوش هیجانی بالا معمولا به موفقیت‌ها و دستاوردهای جمعی علاقه دارند. در واقع میل آنها به رهبری همراه با خوش بینی باعث می‌شود خود و دیگران را برای داشتن بیشترین بازدهی و بهترین عملکرد هدایت کنند؛ که خود می‌تواند به اتحاد و رابطه قوی با دیگران منتهی می‌شود.
نشانه‌های افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند
1-کنجکاوی در مورد مسائل و آدم‌های جدید
افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند در برخورد با افرادی که به تازگی با آنها آشنا شده‌اند، سؤالات زیادی می‌پرسند و در مورد آنها کنجکاو هستند. این افراد میزان زیادی از همدلی را که از مؤلفه‌های اصلی هوش هیجانی است، درون خود دارند و دوست دارند با دیگران تعامل داشته‌باشند. این افراد پذیرای احساسات دیگران هستند و سعی می‌کنند چیزهای زیادی از آنها بدانند تا به درک بهتری از آنها دست یابند.
2-داشتن توانایی رهبری از نشانه‌های هوش هیجانی
تحقیقات و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد بسیاری از رهبران شایسته‌ی دنیا دارای هوش هیجانی بالایی هستند. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند بهتر می‌توانند دیگران را رهبری کنند و در مدیریت امور و مسائل موفق‌ترند.
3-تمرکز بالا
آیا با کوچک‌ترین صدا و یا فکر حواستان پرت می‌شود؟ افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، در برابر محرک‌های محیطی بسیار مقاومت می‌کنند و قدرت این را دارند تا تمام تمرکز خود را بر موضوعی خاص بگذارند. کودکانی که می‌توانند به راحتی بر درس‌های خود متمرکز شوند و بازی کردن را به بعد از درس خواندن موکول می‌کنند، در آینده می‌توانند به موفقیت بیشتری دست یابند.
4-کمک به دیگران از نشانه‌های هوش هیجانی
افرادی که با حوصله به حرف‌های دیگران گوش می‌دهند، جای خود را در مترو به دیگری می‌دهند و به سالمندان کمک می‌کنند هوش هیجانی بالایی دارند. اغلب انسان‌ها آنقدر برای خود مشغله دارند که ترجیح می‌دهند به مسائل خود بپردازند و حوصله‌ی کمک کردن به دیگران را ندارند در این میان افرادی که با وجود مشغله‌های خود به فکر دیگران و کمک کردن به آنها هستند، از هوش هیجانی بالایی برخورداند.
هوش هیجانی در محیط کار
افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، توانایی کنترل احساسات و عواطف خود را در اختیار داشته و همچنین بر عواطف و احساسات دیگران نیز آگاهی و احاطه پیدا کنند. به همین سبب آنها می‌توانند طوری رفتار کنند که با احساسات و حالت طرف مقابل آن ها متناسب باشد. به همین حالت می‌توانند بهترین تاثیر را روی دیگران داشته و توانایی هدایت و مدیریت یک گروه یا سازمان را داشته باشند .
بدین منظور چنین افرادی ابتدا بهترین و کامل ترین شناخت را از خود و احساساتشان کسب می‌کنند و این درک را در خود ایجاد می‌کنند که هر یک از رفتارهای آنان چه تاثیری می‌تواند روی دیگران داشته باشد. این افراد معمولا سعی می‌کنند کمتر دیگران را برنجانند. بلکه سعی می‌کنند با رفتار درست و کارهای انگیزشی، دیگران را به شوق آورده و به سوی موفقیت رهنمون کنند.
همچنین داشتن هوش هیجانی به ویژه هوش هیجانی در محیط کار به افراد این امکان را می‌دهد که روحیه ای کاملا انتقاد پذیر داشته باشند. یعنی در صورتی که انتقادی غیر غرض ورزانه دریافت کنند که موارد مفید و سازنده ای در آن باشد با سعه صدر پذیرفته و سعی می‌کنند در سدد بهبود و رفع مشکل برآمده و از انتقاد وارده نهایت استفاده را برای بهبود کار خود ببرند.
این افراد وقتی در برابر یک انتقاد وارده قرار می‌گیرند به جای پرخاش کردن سعی می‌کنند که اولا خود را کنترل کنند و کاری نکنند که پس از پایان و فروکش کردن خشم از رفتار خود پشیمان شوند. دوما از میان انتقادات وارده دنبال نکاتی جهت بهبود ایرادات خود می‌گردند و برعکس سایرین، انتقادات وارده را به پلی برای پیشرفت خود تبدیل می‌کنند. اگر شما هم جز آندسته از افرادی هستید که در صورت قرار گرفتن در چنین وضعیتی قادر به کنترل احساسات خود نیستید می‌توانید با شرکت در دوره های آموزشی مربوطه هوش هیجانی این مهارت خود را افزایش و بهبود دهید.
چرا هوش هیجانی در محیط کار بیشترین تاثیر را در موفقیت دارد؟
افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند به سرعت می‌توانند در یک جمع با دیگران روابط قوی و بر اساس اعتماد متقابل بر قرار کنند و یا در مذاکره، زودتر شرایط را به سوی دستیابی به توافق برسانند. این افراد صداقت و رو راستی بالایی هم دارند و به قول معروف زیر آب کسی را نزده و از پشت به کسی نارو نمی زنند. این توانایی برقراری ارتباط و جلب اعتماد دیگران موجب می‌شود بتوانند در میان همکاران خود به خوبی مدیریت کنند و دیگران در داخل سازمان به سرعت به آنان اعتماد کنند.
این افراد روحیه کار تیمی بسیار خوبی دارند و با احترام به سایر اعضای تیم کاری، سعی می‌کنند روابط عاطفی قوی با آنها برقرار کرده و به آنان حس ارزشمند بودن در گروه کاری را بدهند. همین کار موجب می‌شود که پرسنل و اعضای تیم کاری با جان و دل برای آنان کار کنند.
ارتباط قدرتمند در مذاکره
همچنین این توانایی و روابط قوی می‌تواند موجب شود که این افراد بتوانند بهترین و قوی ترین ارتباطات را با مشتریان سازمان و یا کسب و کارهایی که قصد همکاری با شرکت مورد نظر دارند، نیز برقرار کنند. زیرا در جلسات مذاکره کاری هم می توانند به خوبی با طرف مقابل روابطی بر اساس احترام و اعتماد متقابل بر قرار کنند و آنان را با رضایت کامل به قراردارد ترغیب کنند..
در حقیقت چنین افرادی به سرعت می‌توانند با استفاده از توانایی هوش هیجانی در محیط کار، مذاکرات را هم به نتیجه رسانده و کسب و کار را به سود برسانند.
.
عواطف و احساسات منفی مانند خشم، حسادت، نا امیدی و سایر موارد مشابه ممکن است روی مدیر، مشتریان یا پرسنل و همکاران فرد تاثیر بگذارد، پس فرد باید بتواند تبعات منفی رفتار خود را پذیرفته و به دنبال روش‌هایی باشد که از طریق آن ها احساسات خود را کنترل کرده و از واکنش‌های نسنجیده و بیان نظرات ناخوشایند اجتناب ورزد..
از یاد نبرید بسیاری از اختلافات مابین انسان‌ها به علت همین عدم کنترل روی عواطف به ویژه در هنگام خشم پدید می‌آید. این اختلافات می‌تواند به قطع همکاری‌های شغلی، قطع رابطه‌های خانوادگی و دوستانه و حتی جدایی همسران منجر شود.
بالا بودن انگیزه در کسب و کار
افرادی که دارای هوش عاطفی بالایی هستند معمولا انسان‌هایی به شدت با انگیزه هم هستند و در هر شرکت یا کسب و کار و سازمانی داشتن نیروهای با انگیزه یک مزیت بسیار بزرگ محسوب می‌شود. انگیزه به معنای اشتیاق افراد به منظور انجام هر کاری، بدون توجه به وضعیت یا درآمد یا موانع موجود بر سر راه انجام کار است. در این صورت، انرژی و تمایل افراد برای دست یابی به هدف، آنان را در مسیر نیل به اهداف به سمت جلو می‌برد .
پس باید اهداف خود را دنبال کرده و از چالش‌‌ها نگریخت. مدیران و کارمندان با انگیزه، علاقه زیادی برای رسیدن به موفقیت دارند و نمونه بارز آنان را می‌توان در مدیران و موسسان استارت آپ‌ها مشاهده نمود. این افراد بسیار خوش بین هستند و می‌توانند از شکست‌ها و ناکامی‌های گذشته درس بگیرند و نسبت به سازمان خود تعهد بالایی دارند. آنها تمایل دارند از نتایج زودگذر و سریع دست بکشند تا به موفقیت‌های بلند مدت برسند. در نتیجه آنها انگیزه بخش و مشوق دیگران در داخل سازمان نیز هستند
.
ایجاد حس همدلی در ارتباطات
حس همدلی با سایر اعضای تیم نیز از ویژگی های افراد با هوش عاطفی بالاست که در کسب و کار بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. همدلی قابلیت درک و پاسخ گویی مناسب به عواطف دیگران است. با داشتن این ویژگی، برخورد محبت آمیز و محترمانه با دیگران را موجب می‌شود. یک مدیر یا کارمند با داشتن خصوصیت همدلی، بهتر می‌تواند احساسات، نیازها، خواسته ها و نظرات اطرافیان خود را درک کند و به خوبی و با سعه صدر مشکلاتشان را بشنود. این خصوصیت هم در داخل سازمان و در میان کارکنان و همچنین در رابطه با مشتریان به کار می‌آید.
خیلی عالی بود. ممنون از شما 🌷